Được sinh con thứ 3: Tạo đà cho “điểm trũng” dân số ở Bình Dương

 Bài 1: Không đạt mức sinh thay thế

Thời gian qua, trào lưu kết hôn muộn, ngại sinh con đang trở thành xu hướng của giới trẻ và nhiều gia đình ở Bình Dương. Đáng ngại hơn, tâm lý này ngày càng gia tăng đã kéo giảm tỷ lệ sinh của tỉnh xuống thấp, nhiều năm liền không đạt mức sinh thay thế.

 Những con số “biết nói”

Dân số là yếu tố hàng đầu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong dân số, mức sinh được xem là một trong những yếu tố quan trọng, tác động trực tiếp đến quy mô và cơ cấu dân số.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê Việt Nam, hiện dân số trên địa bàn tỉnh Bình Dương là 2.823.427 người (tính đến năm 2023), đứng thứ 6 cả nước, nhưng tổng tỷ suất sinh của tỉnh chỉ đạt 1,63 con/phụ nữ. Liên tục từ năm 1999 cho đến nay Bình Dương là tỉnh có mức sinh thấp, không đạt mức sinh thay thế và được xếp vào nhóm 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp. Mức sinh thay thế trung bình của cả nước đang duy trì là 2-2,1 con trên mỗi phụ nữ.

Trong 5 năm trở lại đây, tổng tỷ suất sinh của Bình Dương có xu hướng giảm sâu, thậm chí nằm dưới mức sinh thay thế. Trung bình giai đoạn 2015-2019 là 1,63 con/phụ nữ. Riêng năm 2018 đạt 1,53 con/phụ nữ. Kết quả tổng điều tra dân số Bình Dương từ năm 2019 đến nay cho thấy tổng tỷ suất sinh có xu hướng “tăng nhẹ nhưng không đáng kể”. Cụ thể, giai đoạn 2019-2023, tổng tỷ suất sinh của tỉnh đạt là 1,55 con/phụ nữ (năm 2019); 1,63 con/phụ nữ (năm 2020); 1,62 con/phụ nữ (năm 2021), 1,45 con/phụ nữ (năm 2022) và 1,63 con/phụ nữ (năm 2023). Xu hướng sinh của phụ nữ đang dịch chuyển dần sang xu hướng sinh muộn. Mô hình sinh muộn và sinh ít con hơn ở nhóm tuổi 25-29 vẫn duy trì liên tục. Kết quả 3 cuộc tổng điều tra dân số trong tỉnh cho thấy phụ nữ trong nhóm tuổi 25-29 có mức sinh cao nhất. Nhóm phụ nữ lớn hơn 35 tuổi cũng đang có xu hướng tăng lên.

Hiện độ tuổi kết hôn trung bình lần đầu của tỉnh cũng có xu hướng tăng lên 3,1 tuổi, tức là từ độ tuổi 24,2 (năm 2018) tăng lên 27,3 tuổi (năm 2023). Việc kết hôn muộn đã ảnh hưởng đến mức sinh thấp và tốc độ già hóa dân số. Trong khi tỷ suất sinh giảm, độ tuổi kết hôn tăng thì tỷ lệ già hóa dân số cũng ngày càng gia tăng, tuổi thọ trung bình của người dân trên địa bàn tỉnh đạt 77,75 tuổi.

Nhiều lý do trì hoãn sinh, kết hôn muộn

Mức sinh của tỉnh thấp, không đạt mức sinh thay thế là một thực trạng diễn ra trong nhiều năm. Điều tra nguyên nhân dẫn đến mức sinh có xu hướng xuống thấp trong những năm gần đây, bà Lê Thị Tuyết Bình, Chi Cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh, cho rằng do điều kiện sống được cải thiện, trình độ học vấn ngày càng nâng cao nên nhu cầu phát triển sự nghiệp của bản thân phụ nữ cũng được đề cao. “Nhất là phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, họ ưu tiên nhiều hơn cho việc tìm kiếm cơ hội việc làm để có thu nhập cao và chất lượng cuộc sống tốt hơn. Sau khi đạt những thành tựu nhất định, họ lại có những yêu cầu khắt khe hơn về “nửa kia” và không gặp được người đủ “chuẩn” thì nảy sinh tâm lý ngại yêu, lười kết hôn. Chẳng hạn như một số phụ nữ tự chủ tài chính, cuộc sống đủ đầy lại sợ ràng buộc hôn nhân nên thay vì tìm một người bạn đời, họ lại có xu hướng làm mẹ đơn thân. Bên cạnh tâm lý này, xu hướng tận hưởng thành quả của sự phát triển đã tác động và làm chậm, muộn việc kết hôn cũng như nhu cầu, thời điểm sinh con của các cặp vợ chồng”, bà Lê Thị Tuyết Bình cho biết. 

 Cùng với nguyên nhân của quy luật phát triển thì sức ép kinh tế (thu nhập, nhà ở, chi phí sinh hoạt, nuôi dạy, giáo dục) khiến nhiều gia đình trẻ phải cân nhắc việc sinh con, chọn sinh muộn, sinh ít hoặc không sinh.

Bình Dương là tỉnh phát triển công nghiệp, thu hút lao động từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước với độ tuổi từ 15-49 chiếm hơn 67% tổng số dân của tỉnh. Đây vừa là nguồn lao động dồi dào, vừa là thách thức trong công tác dân số cũng như bảo đảm an sinh xã hội với hàng loạt vấn đề cần giải quyết như nhà ở, y tế, giáo dục. (còn tiếp)

KIM HÀ