Gan là cơ quan rất quan trọng về mặt chuyển hóa chất. Gan nằm trong ổ bụng, dưới hạ sườn phải. Gan có nhiều chức năng trong hoạt động sống của cơ thể như chức năng chuyển hóa các chất glucid, lipid, protid, chức năng tiêu hóa thức ăn nhờ vào việc sản xuất ra mật và men tiêu hóa. Ngoài ra, gan còn đảm nhiệm chức năng chống độc, dự trữ sắt, vitamin, tham gia vào quá trình tạo máu - đông máu. Trong chuyển hóa thuốc, gan cũng có vai trò rất quan trọng. Tại gan, nhờ các enzym chuyển hóa, nhiều thuốc được biến đổi thành các chất dễ bài xuất hơn. Chuyển hóa thuốc có thể tạo ra các chất chuyển hóa mất hoạt tính hay còn hoạt tính, đôi khi có thể là chất chuyển hóa có độc tính.
Suy giảm chức năng gan là hậu quả của nhiều trạng thái bệnh lý khác nhau như viêm gan do siêu vi khuẩn, do vi khuẩn, do rượu, do xơ gan… Những biến đổi ở gan làm giảm khả năng hoạt động của gan về nhiều mặt dẫn đến sự thay đổi khả năng chuyển hóa các chất; sự rối loạn khả năng bài tiết mật; sự giảm khả năng tạo protein và các chất có hoạt tính sinh lý khác…
Những biến đổi trên liên quan chặt chẽ đến trạng thái bệnh lý của gan, ảnh hưởng đến việc dùng thuốc trong điều trị của người bệnh vì sinh khả dụng của các thuốc bị chuyển hóa mạnh qua gan lần đầu bị thay đổi do 2 yếu tố đó là sự giảm sút dòng máu qua gan và sự giảm sút khả năng chuyển hóa thuốc tại gan.
Hậu quả của việc suy giảm chức năng gan dẫn đến việc giảm tổng hợp protein tại gan, trong đó có albumin và globulin - những hợp phần liên kết thuốc, làm tăng tỷ lệ thuốc ở dạng tự do dẫn đến tăng thể tích phân bố của các thuốc có tỷ lệ liên kết với protein cao.
Có thể thấy khi suy giảm chức năng gan sẽ dẫn đến: giảm khả năng chuyển hóa thuốc, giảm sản xuất protein và giảm khả năng sản xuất và bài tiết mật.
Như vậy, đối với trường hợp suy giảm chức năng gan khi dùng thuốc cần lưu ý: Giảm lượng thuốc cần dùng ở mức tối thiểu. Nên chọn những thuốc bài xuất chủ yếu qua thận hoặc những thuốc bài xuất qua gan dưới dạng liên hợp glucuronic. Tránh các thuốc gây độc cho gan. Điều chỉnh liều dùng của một số loại thuốc cho người bệnh suy chức năng gan để tránh ngộ độc cho gan. Đặc biệt ở trẻ thiếu tháng, chức năng gan chưa phát triển đầy đủ, do đó phải thận trọng khi dùng thuốc ở những đối tượng này.
Bên cạnh những lưu ý khi sử dụng thuốc, người bị suy giảm chức năng gan còn phải chú ý tới chế độ ăn uống, sinh hoạt tránh các tác nhân gây độc cho gan như: Ăn nhạt để tránh phù nề, tăng cường chất đạm như thịt, cá; hoa quả tươi; giảm chất béo trong khẩu phần ăn, đồng thời hạn chế tối đa việc sử dụng bia, rượu, thuốc lá. Cần có chế độ vận động phù hợp với tình trạng sức khỏe, không làm việc quá sức để bảo vệ gan tránh bị tổn thương.
D.S NGUYỄN THỊ GIANG NHUNG
Xem thêm bình luận