Phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện: Cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban ngành, địa phương

 Trong 4 tháng đầu năm, số lượng người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện trên toàn tỉnh là 10.256 người, đạt 25,72% chỉ tiêu UBND tỉnh giao, giảm 1.447 người so với năm 2021. Như vậy, Bình Dương cần tăng thêm 18.460 người tham gia BHXH tự nguyện theo kế hoạch BHXH Việt Nam giao cho tỉnh trong năm 2022. Để đạt con số này, các sở, ngành và chính quyền địa phương các huyện, thị, thành phố cần phối hợp tốt với BHXH tỉnh trong việc triển khai.

 Bảo hiểm xã hội tỉnh nỗ lực tuyên truyền, vận động người dân tham gia bảo hiểm xã hội dưới nhiều hình thức

 Chính sách nhân văn

BHXH tự nguyện là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Khi tham gia BHXH tự nguyện, người lao động (NLĐ) tự do có thu nhập thấp và không ổn định sẽ được hưởng lương hưu nhằm giảm bớt khó khăn, rủi ro khi về già, đồng thời khi mất sẽ được hưởng chế độ mai táng phí. Ở nước ta, với gần 67% lao động trong độ tuổi lao động chưa tham gia BHXH là cơ hội để các địa phương phát triển BHXH tự nguyện.

Sau gần 15 năm triển khai BHXH tự nguyện, đến nay Bình Dương có 28.070 người được hưởng hưu. Con số này gồm cả NLĐ tham gia BHXH bắt buộc và tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện cho đủ điều kiện hưởng lương hưu. Chính sách BHXH tự nguyện đã được sửa đổi, bổ sung một số điều khoản, như: Bỏ quy định tuổi trần tham gia BHXH tự nguyện; bỏ quy định mức thu nhập đóng BHXH tự nguyện thấp nhất bằng mức lương tối thiểu chung (nay là mức lương cơ sở), thay vào đó là quy định mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn, thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn nên đối tượng tham gia có thể lựa chọn mức đóng phù hợp với khả năng tham gia. Người tham gia đóng BHXH tự nguyện có thể đóng theo tháng, quý, năm hoặc nhiều năm...

Tuy đã được bổ sung để phù hợp với tình hình thực tiễn, thu hút NLĐ tham gia nhưng số người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh qua các năm còn thấp, chưa xứng với tiềm năng của tỉnh. Ông Phạm Văn Tuyên, Phó Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), cho rằng đa phần người tham gia BHXH tự nguyện là người làm nghề tự do, nông dân, việc làm không ổn định, thu nhập thấp lại không thường xuyên nên rất khó duy trì. Trong khi, BHXH tự nguyện yêu cầu đối tượng phải có mức thu nhập tương đối ổn định, thời gian tham gia dài, sau 20 năm mới được hưởng chế độ.

“Việc tiếp cận thông tin của nhóm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn ít. Nhận thức về chính sách, lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện của người dân còn hạn chế, chủ yếu chỉ nhìn thấy lợi ích ngắn hạn trước mắt mà chưa nhìn thấy lợi ích lâu dài. Ngân sách Trung ương hỗ trợ mức đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện mới thực thi từ ngày 1-1-2022, chưa có chính sách hỗ trợ từ ngân sách địa phương. Hơn nữa mức hỗ trợ từ chính sách còn thấp, chưa đủ sức kích thích người dân tham gia”, ông Tuyên nói.

Thiếu sự phối hợp của các ngành, địa phương

Mới đây, trong hội nghị sơ kết hoạt động của Ban Chỉ đạo thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp trong 4 tháng đầu năm 2022, vấn đề phát triển BHXH tự nguyện được các sở, ngành đem ra mổ xẻ, tìm hướng để nâng cao số đối tượng tham gia trong thời gian tới.

Phía BHXH tỉnh cho biết từ ngày 1-1-2022, mức đóng BHXH tự nguyện tối thiểu tăng lên do có sự điều chỉnh về mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Theo đó, những người tham gia ở mức chuẩn hộ nghèo năm trước (đa số là người thu nhập thấp, thu nhập không ổn định) thì năm 2022 phải tăng thêm mức đóng lên 170.000 đồng. Mức đóng tăng hơn gấp đôi là nguyên nhân khiến số lượng người tham gia BHXH tự nguyện giảm và vận động người tham gia mới gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, lực lượng lao động tự do về quê sinh sống chưa trở lại làm việc, người buôn bán, kinh doanh còn gặp nhiều khó khăn nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc tham gia mới và tái tục.

Một nguyên nhân khác là cán bộ làm việc tại các xã, phường, thị trấn kiêm nhiệm nhiều việc nên chưa tích cực, chủ động phối hợp với cơ quan BHXH vận động tái tục. Hệ thống đại lý thu bưu điện chưa làm tốt nhiệm vụ phát triển người tham gia theo chỉ tiêu. Đặc biệt, hệ thống đại lý chưa triển khai mô hình đến tận nhà người dân để thu tiền khi đến hạn đóng. Mức hỗ trợ đóng còn thấp, chưa tạo được động lực khuyến khích người dân tham gia. Số người tham gia BHXH tự nguyện cần phát triển theo chỉ tiêu cao, nên từ tháng 3-2022, BHXH tỉnh đã có tờ trình gửi UBND tỉnh đề xuất hỗ trợ kinh phí đóng BHXH tự nguyện từ ngân sách địa phương, nhưng chưa được xem xét giải quyết.

Bà Lê Minh Lý, Giám đốc BHXH tỉnh, cho rằng để phát tiển tốt BHXH tự nguyện, thời gian tới cùng với nỗ lực của ngành bảo hiểm thì rất cần sự phối hợp chặt chẽ hơn nữa giữa các cấp, các ngành và các địa phương trong tỉnh. Thực tế cho thấy, một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quyết liệt, sâu sát trong phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và hệ thống đại lý thu. Một số đại lý thu thuộc hệ thống phường hoạt động chưa cao, chưa bám sát gia đình, thụ động, trông chờ vào kết quả người dân tự liên hệ. Công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện chưa tổ chức thường xuyên, chỉ phối hợp khi có đợt ra quân của BHXH tỉnh. Trong khi đó vai trò, trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể, chính trị xã hội ở cơ sở còn bị động, các buổi tuyên truyền vận động chưa gắn với NLĐ tự do, tự tạo việc làm, người nội trợ đang sinh sống ở địa bàn khu phố.

Tìm hướng phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện trong thời gian tới, phía Sở LĐ-TB&XH cũng đưa ra nhiều giải pháp hỗ trợ mức đóng đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo để trình lãnh đạo tỉnh xem xét hỗ trợ. Ông Phạm Văn Tuyên cho rằng bên cạnh nỗ lực của cả hệ thống chính trị trong công tác tuyên truyền, vận động thì rất cần đến chính sách hỗ trợ từ ngân sách địa phương để kích thích, tăng tính hấp dẫn và thu hút đông đảo người dân tham gia BHXH tự nguyện.

 QUANG TÁM