Thiên hoa phấn là tên thuốc của rễ cây qua lâu, một dược liệu quý của y học cổ truyền và kinh nghiệm dân gian. Chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc những thông tin về cây qua lâu cũng như những bài thuốc chữa đái tháo đường của rễ cây này do bác sĩ chuyên khoa I Lương Tấn Thông, Chủ tịch Hội Đông y tỉnh.
Cây qua lâu có tên khác là dưa trời, dưa núi, hoa bát, vương qua, dây bạc bát, bát bát trâu, người Tày gọi là thau ca. Qua lâu là cây thảo leo sống nhiều năm, thân có rãnh, tua cuốn có 2 - 3 nhánh. Lá mọc so le; phiến dài 5 - 14cm, rộng 3 - 5cm, chia 3 -5 thùy, dày, dai, mặt trên nhám nhám. Cây có hoa khác chỗ, chùm hoa đực dài 15cm, lá bắc to có răng; hoa rộng 7cm, màu trắng, cánh hoa cao 2,5cm, nhị 3. Hoa cái mọc đơn độc; bầu có cuống, dài 3cm. Quả mọng tròn, to 9 - 10cm, màu vàng cam; hạt tròn dẹp, dài 11 - 16mm, rộng 7 - 12mm, trong có lớp vỏ lụa màu xanh. Qua lâu ra hoa tháng 6 - 8, có quả tháng 9 - 10.
Bộ phận dùng: Quả (thường gọi là qua lâu); vỏ quả (qua lâu bì); hạt (qua lâu tử); rễ củ (thiên hoa phấn).
Ở nước ta, cây mọc trên đất rừng bên khe hay mé đường vùng núi Cao Bằng và cùng mọc trên đất cát hoang ở Ninh Thuận, Bình Thuận. Quả thu hái vào tháng 9 - 10 lấy vỏ quả và hạt phơi khô. Rễ củ thu hái vào mùa đông, đào về rửa sạch, gọt bỏ vỏ ngoài, cắt từng đoạn, đem ngâm vào nước sôi trong một tuần lễ, lấy ra phơi khô dùng làm thuốc. Người ta thu hoạch rễ qua lâu vào mùa đông, tốt nhất là sau khi thu hái quả được ít ngày. Rễ đào về, cạo bỏ vỏ ngoài rửa sạch, cắt thành từng đoạn, rễ nhỏ để nguyên, rễ to bổ dọc, phơi khô hoặc sấy khô, rồi xông diêm sinh để bảo quản.
Về mặt hóa học, rễ qua lâu chứa tinh bột và chất nhầy, đặc biệt là chất trichosanthin với hàm lượng 1% có khả năng chống u và HIV, một chất protein là karasurin có tác dụng gây sẩy thai cũng được phân lập. Hạt chứa khoảng 25% dầu; rễ chứa nhiều tinh bột và 1% saponosid.
Bài thuốc chữa bệnh đái tháo đường:
Bài 1: Thiên hoa phấn 8g, thục địa, hoài sơn, mỗi vị 20g; đơn bì, kỷ tử, thạch hộc mỗi vị 12g; sơn thù, sa nhân mỗi vị 8g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 2: Thiên hoa phấn 20g, sinh địa 16g, cam thảo 6g, ngũ vị tử 8g, gạo nếp 16g. Sắc uống ngày 1 thang.
Bài 3: Thiên hoa phấn 32g, huyền sâm 32g, sinh địa 32g, mạch môn 32g, hoàng liên 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
ĐỨC LÊ (thực hiện)
Xem thêm bình luận