56 năm ấy vẫn còn hờn căm

Đúng ngày này năm ấy, chính quyền Mỹ - Diệm đã gây ra vụ đầu độc tù nhân chính trị Phú Lợi, gây nên sự căm phẫn tột cùng trên thế giới và dấy lên làn sóng đấu tranh của nhân dân Việt Nam giành lấy độc lập, tự do cho dân tộc. Lễ tưởng niệm 56 năm ngày “Phú Lợi căm thù” (1.12.1958 - 1.12.2014) hôm nay là dịp để những cựu tù chính trị năm xưa hội ngộ cùng nhau và cũng là dịp để mọi người dân chúng ta ôn lại truyền thống “gian lao mà anh dũng” của các thế hệ cha anh đi trước trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc…

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Bình Dương là địa bàn quan trọng về mặt chiến lược quân sự, là cửa ngõ phía Bắc Sài Gòn, là căn cứ địa quan trọng của lực lượng cách mạng.

Các cựu tù chính trị Phú Lợi thắp hương tại lễ tưởng niệm 55 năm Ngày “Phú Lợi căm thù”.  Ảnh: C.LÝ

Từ sau Hiệp định Giơnevơ 1954 về Đông Dương được ký kết đã kết thúc cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp. Nhưng, ngày 25-6-1954, một lần nữa đế quốc Mỹ thực hiện ý đồ độc chiếm miền Nam Việt Nam, tiến tới độc chiếm toàn Đông Dương. Thời điểm này, ở miền Nam Việt Nam, chính quyền Ngô Đình Diệm, với sự giúp đỡ của Mỹ đã ra sức phá hoại Hiệp định Giơnevơ, từ chối hiệp thương với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về việc tổ chức tổng tuyển cử tự do trong cả nước để thống nhất Việt Nam trong thời hạn 2 năm theo điều khoản của Hiệp định. Để thực hiện âm mưu xâm lược và đàn áp phong trào cách mạng ở nước ta, Mỹ - Diệm đã dựng lên khắp nơi những nhà tù và trại giam. Chúng đã giam cầm, tra tấn và giết hại biết bao đồng bào, cán bộ, chiến sĩ cách mạng. Biết bao người con ưu tú của quê hương đã mãi mãi nằm lại ở những nơi chốn lao tù này.

Các cựu tù chính trị Phú Lợi chụp ảnh lưu niệm trước tượng đài Phú Lợi căm thù. Ảnh: H.THUẬN

Nhằm làm lung lay ý chí đấu tranh cách mạng và tinh thần đấu tranh chống Mỹ kiên cường của nhân dân ta ở miền Nam, đế quốc Mỹ và chế độ Ngô Đình Diệm đã lập nên nhiều nhà tù, như Côn Đảo, Chí Hòa, Khám Lớn Sài Gòn, Phú Mỹ, Phú Quốc, Tân Hiệp, Phú Lợi… để giam cầm những tù nhân chính trị, các chiến sĩ cách mạng và những người yêu nước lúc bấy giờ. Trong đó, nhà tù Phú Lợi được dựng lên vào giữa năm 1957. Trong suốt 8 năm tồn tại (từ năm 1957-1964), nơi đây được mệnh danh là “Địa ngục trần gian” của người dân yêu nước và chiến sĩ cách mạng bị tù đày. Số lượng tù nhân ban đầu chỉ có 104 người, nhưng đã tăng lên 3.000 người vào cuối năm 1957 và gần 6.000 người vào cuối năm 1958. Hàng ngày bị tra tấn, cầm cố trong nhà kỷ luật, bị bệnh tật, sống trong chế độ khắc nghiệt nhưng với tinh thần kiên cường, bất khuất, các tù nhân Phú Lợi luôn giữ vững phẩm chất cách mạng, đoàn kết, động viên nhau và cùng đấu tranh đòi quyền sống.

Vào những ngày cuối tháng 11 và đầu tháng 12-1958, Mỹ - Diệm đã gây ra vụ đầu độc tù nhân chính trị ở Phú Lợi. Đỉnh điểm là vào ngày 1-12-1958, khi số tù nhân bị đầu độc lên đến hàng trăm người, trong đó có nhiều người chết, nhiều người hôn mê bất tỉnh. Số người chết ngày càng tăng vào các ngày sau đó. Trước hành động tội ác của Mỹ - Diệm, Đảng ủy trại giam đã quyết định đấu tranh công khai trực tiếp. Các tù nhân Phú Lợi đã tung nóc nhà giam, phát loa phóng thanh kêu cứu. Từ đó, thông tin tù nhân Phú Lợi bị đầu độc lan truyền khắp nơi. Người dân ở nhiều địa phương lân cận đã phối hợp với tù nhân ở Phú Lợi đấu tranh tố cáo tội ác của Mỹ - Diệm. Để chạy tội, Mỹ - Diệm đã tìm cách phi tang nhân chứng. Sự kiện này đã làm dấy lên sự phẫn nộ của người dân Việt Nam và những người yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới đối với tội ác của Mỹ - Ngụy và làn sóng đấu tranh của nhân dân Việt Nam giành lấy độc lập, tự do cho dân tộc. Sự phẫn nộ ấy sau này đã được nhà thơ Tố Hữu thể hiện sâu sắc trong bài thơ “Thù muôn đời muôn kiếp không tan”: “Trong một ngày - mồng một tháng mười hai/ Nào ai ngờ không có nữa ngày mai/ Chúng tôi chết trong đêm dài tàn khốc/ Đứt ruột đứt gan, nắm cơm thuốc độc/ Tím xương do nanh nọc lũ đê hèn/ Trái tim hồng chết uất máu bầm đen…”.

Di tích nhà tù Phú Lợi ngày nay là nơi ghi dấu công lao của các cán bộ cách mạng đi trước và tinh thần đấu tranh bất khuất, anh dũng của những người yêu nước năm xưa. Họ đã không tiếc máu xương để đất nước hôm nay có được hòa bình, yên vui như ngày hôm nay. Tinh thần đấu tranh đoàn kết, bất khuất, anh dũng của những người yêu nước năm xưa luôn là nguồn động viên quý báu cho các thế hệ mai sau vững bước trên con đường xây dựng và bảo vệ quê hương đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh.

CẨM LÝ