Các tội xâm phạm trật tự công cộng, an toàn công cộng là hành vi nguy hiểm cho xã hội, cố ý hoặc vô ý xâm hại an toàn, trật tự trong các lĩnh vực giao thông vận tải, lao động sản xuất, hoạt động xây dựng, quản lý chất nổ, chất cháy, chất độc, chất phóng xạ, phòng cháy, vệ sinh thực phẩm, hoạt động y tế, bảo vệ môi trường, trật tự xã hội và trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa. Ngoài ra, nhiều tội phạm trong nhóm tội này còn gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của người khác.
Các tội xâm phạm trật tự công cộng, an toàn công cộng được thực hiện bằng hành động hoặc không hành động. Đa số các tội phạm được thực hiện bằng các hành động cụ thể như vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông, đua xe trái phép, tạo ra lan truyền, phát tán các chương trình vi-rút tin học… một số tội thực hiện bằng không hành động như thiếu trách nhiệm trong quản lý vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ… Hậu quả nghiêm trọng gây ra cho xã hội là dấu hiệu bắt buộc của các nhóm tội này. Đó là thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của ngưới khác. Tuy nhiên, có một số tội không cần hậu quả xảy ra là để phòng ngừa, ngăn chặn thiệt hại lớn cho xã hội về con người, tài sản.
Chúng tôi xin giới thiệu một số tội thường xảy ra là Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, Tội đưa hoặc sử dụng thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông, Tội bắt cóc con tin, Tội gây rối trật tự công cộng.
Tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ (Điều 260)
Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ là hành vi vi phạm quy định về an toàn giao thông trong khi tham gia giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác. Người phạm tội này đã có hành vi vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ. Theo quy định của Luật Giao thông đường bộ thì đường bộ gồm đường, cầu đường bộ, hầm đường bộ, bến phà đường bộ. Còn phương tiện giao thông đường bộ gồm phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, phương tiện giao thông thô sơ đường bộ. Phương tiện tham gia giao thông đường bộ gồm phương tiện giao thông đường bộ và xe máy chuyên dùng. Xe máy chuyên dùng gồm xe máy thi công, xe máy nông nghiệp, lâm nghiệp có tham gia giao thông đường bộ. Việc xác định hành vi vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ không chỉ căn cứ vào các quy định của Bộ luật Hình sự mà phải căn cứ vào các quy định tại Luật Giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn của các cơ quan có thẩm quyền.
Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này, tức là đã gây ra thiệt hại về tính mạng, thiệt hại nghiêm trọng về sức khỏe hoặc tài sản của người khác. Thiệt hại cho tính mạng là làm người khác bị chết; thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe hoặc tài sản của người khác là làm cho người khác bị thương nặng hoặc làm cho tài sản của người khác bị mất mát hư hỏng nặng. Thiệt hại về tính mạng, sức khoẻ, tài sản mà người phạm tội gây ra là thiệt hại đối với người khác, nên không tính thiệt hại mà người phạm tội gây ra cho chính mình. Khi xác định thiệt hại tài sản cho người khác cần chú ý: Chỉ những tài sản do hành vi vi phạm các quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trực tiếp gây ra, còn những thiệt hại gián tiếp không tính là thiệt hại để xác định trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội, như: Do bị thương nên phải chi phí cho việc điều trị và các khoản chi phí khác (mất thu nhập, làm chân giả, tay giả, mắt giả…). Tuy nhiên về mặt dân sự, các thiệt hại này người phạm tội vẫn phải bồi thường nhưng không tính để xác định trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội.
Người thực hiện Tội vi phạm các quy định về tham gia giao thông đường bộ là người từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực chịu trách nhiệm hình sự với lỗi vô ý (vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả).
Về hình phạt: Có 4 khung hình phạt. Khung 1, phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm, đối với một trong các trường hợp: Làm chết người; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 1 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%; gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
Khung 2, phạt tù từ 3 năm đến 10 năm đối với một trong các trường hợp: Không có giấy phép lái xe theo quy định; trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định, có sử dụng chất ma túy hoặc chất kích thích mạnh khác; bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn; không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông; làm chết 2 người; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 2 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%; gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
Khung 3, phạt tù từ 7 năm đến 15 năm, đối với một trong các trường hợp: Làm chết 3 người trở lên; gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 3 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên; gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
Khung 4, phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 1 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm, đối với trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều 260, nếu không được ngăn chặn kịp thời. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm. (còn tiếp)
Xem thêm bình luận