Kế thừa tư tưởng nhân văn của Bác Hồ trong lĩnh vực báo chí ở thời đại công nghệ số

Sinh thời, Bác Hồ đã yêu cầu đội ngũ làm báo phải tham gia tích cực trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược, chống lại những cái xấu, cái ác trong xã hội. Người từng nói: “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà”. Người cũng yêu cầu báo chí phải tích cực đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, không chạy theo số đông, mà phải dẫn dắt dư luận, nâng cao sức đề kháng cho nhân dân.

Trung thành với Đảng, tôn chỉ, mục đích tờ báo 

Trong bối cảnh số hóa mạnh mẽ hiện nay, các cơ quan báo chí cần chấp hành nghiêm sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, coi trọng công tác giáo dục lý luận, chính trị, pháp luật, văn hóa và đạo đức truyền thống cho những người tham gia hoạt động báo chí. Cần tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng về tư tưởng nhân văn, tư duy nghề nghiệp và phong cách làm báo của Bác Hồ cho tất cả đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên và những người có liên quan đến xuất bản tin, bài.

Đồng thời, cần tăng cường sự kiểm duyệt, định hướng, sàng lọc để đảm bảo các tờ báo, nhà báo hoạt động đúng pháp luật và quy định của Đảng, Nhà nước. Có các biện pháp khoa học, dân chủ, nhân văn trong sinh hoạt học thuật, để vừa giữ đuợc định hướng chính trị, vừa khơi dậy niềm tự hào, tự chủ, tự do sáng tạo ở mỗi nhà báo, tờ báo, góp phần tích cực vào sự nghiệp cách mạng chung của dân tộc.

Phát huy tốt nhất thế mạnh là “dòng chảy thông tin” nhanh nhạy, liên tục của báo chí để đem đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chủ trương của Chính phủ đến với người dân; phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, lan tỏa năng lượng tích cực, lối sống mới trong xã hội. 

Đấu tranh với những biểu hiện lệch lạc, xa rời lý tưởng

Sinh thời, Bác Hồ đã yêu cầu đội ngũ làm báo phải tham gia tích cực trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược, chống lại những cái xấu, cái ác trong xã hội. Người từng nói: “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà”. Người cũng yêu cầu báo chí phải tích cực đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, không chạy theo số đông, mà phải dẫn dắt dư luận, nâng cao sức đề kháng cho nhân dân.

Người chỉ rõ: “Chúng ta tuyệt đối không nên theo đuôi quần chúng. Nhưng phải khéo tập trung ý kiến của quần chúng, hoá nó thành cái đường lối để lãnh đạo quần chúng”. Tuân thủ nghiêm những di huấn của Bác, chấp hành sự lãnh đạo của Đảng, thời gian qua, các cơ quan báo chí ở nước ta đã rất chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, đặc biệt là tích cực đấu tranh với sự chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, kiên định hệ tư tưởng khoa học của Đảng.

Có thể kể ra các chương trình như: Chuyên mục “đối diện” của Đài truyền hình Việt Nam; chuyên trang thông tin “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch” của Thông tấn xã Việt Nam,… Nhiều cơ quan báo chí đã phát huy tốt việc sử dụng các trang, nhóm trên các kênh blog, Youtube, Facebook,… chủ động đấu tranh với các thông tin sai lệch, thù địch, xấu độc. Việc áp dụng hiệu quả Luật An ninh mạng cũng góp phần tích cực trong đấu tranh loại bỏ tận gốc các tin bài không phù hợp, thù địch, chống phá Đảng, Nhà nước, vi phạm thuần phong mỹ tục, ảnh hướng xấu tới đời sống người dân.

Hiện nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, toàn quân, toàn dân ta đang quyết tâm đưa đất nước tiến vào kỉ nguyên vươn mình với mục tiêu “giàu mạnh, hiện đại, văn minh, hạnh phúc”. Báo chí cần đi đầu trong việc tuyên truyền, phổ biến, góp phần đưa các Nghị quyết, chỉ thị, của Đảng, Quốc hội, Chính phủ tới tận các tầng lớp nhân dân, huy động sự đồng tâm hiệp lực của dân nhằm thực hiện tốt các chủ trương nói trên. Đồng thời, kiên quyết ngăn chặn, chống lại những biểu hiện lợi dụng tự do, dân chủ để đưa tin sai lệch, thất thiệt nhằm làm giảm uy tín, hiệu quả lãnh đạo, quản lý của Đảng, Nhà nước với đất nước ở thời kì mới.

Các tờ báo, nhà báo cần thực hiện thật nghiêm lời huấn thị của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng: “Nhà báo cách mạng phải có tinh thần cách mạng, đó là tinh thần tiến công, đấu tranh loại bỏ cái xấu, bảo vệ cái tốt, vì sự nghiệp chung của đất nước, của nhân dân; là tinh thần tự đổi mới, tự hoàn thiện chính bản thân mình… Phải đi tiên phong trên mặt trận tư tưởng, tỉnh táo, cảnh giác, lấy chính thực tiễn sinh động của đất nước đổi mới để tấn công, vạch trần âm mưu thâm độc của các thế lực xấu, thù địch, củng cố lòng tin của Nhân dân với Đảng, Nhà nước và chế độ ta”.

Giữ vững đạo đức nghề nghiệp, tăng cường ứng dụng công nghệ số

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi tính trung thực là một đặc trưng cơ bản, là yêu cầu sống còn của nền báo chí cách mạng, là tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp cơ bản của người làm báo. Người nhắc nhà báo phải đi sâu vào phong trào quần chúng, phải lăn lộn trong thực tiễn cách mạng, phải làm gương mẫu cho quần chúng về tính khách quan, trong sáng, vô tư khi đưa tin, “khen chê đúng mực, không tô hồng, cũng tuyệt đối tránh bôi đen” những hiện tượng diễn ra.

Để tác nghiệp tốt ở thời đại 4.0, nhà báo phải tích cực cập nhật, vận dụng có hiệu quả các công cụ số trong mọi hoạt động; chủ động tham gia các mạng xã hội để vừa khai thác thông tin, kết nối bạn đọc, vừa đấu tranh tích cực với những biểu hiện lệch lạc, sai trái, những thủ đoạn lừa bịp, lợi dụng mạng xã hội tuyên truyền thông tin xấu độc trong quần chúng.

Nhà báo không chỉ đưa tin thuần túy, mà phải thành thạo các kĩ năng số, như quay video, chỉnh sửa hình ảnh, thành thạo các công cụ như Adobe Premiere, Canvas, hoặc Tableau,… để phân tích dữ liệu, sản xuất, đưa tin lên các nền tảng số. Chủ động tham gia các loại hình báo chí mới, như: Báo chí kiến tạo (Constructive journalism), Báo chí dữ liệu (data journalism) và Báo chí nhập vai (immersive journalism),… nhằm theo kịp xu hướng hiện đại hóa, mở rộng phạm vi tiếp cận độc giả và góp phần hội nhập với báo chí thế giới. Song, dù hiện đại hóa, hội nhập đến đâu, thì các cơ quan báo chí và phóng viên luôn phải nêu cao trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp, coi đây là nền tảng cốt lõi của báo chí cách mạng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy.      

Thời đại số hóa, với việc ứng dụng rộng rãi công nghệ số trong hoạt động báo chí mang đến nhiều thuận lợi, song những khó khăn, thách thức cũng không hề nhỏ. Sự lạm dụng quá mức, hoặc sự non kém về kĩ thuật số, cũng đều đưa đến những hạn chế khi tác nghiệp và đóng góp của báo chí, nhà báo. Thậm chí công nghệ số có thể ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng, vai trò quan trọng của báo chí nước ta, là điều kiện để những thế lực thù địch dễ dàng lợi dụng chống phá sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân ta.

Vì vậy, cùng với việc đội ngũ nhà báo tích cực nâng cao trình độ, làm chủ kĩ thuật số, hội nhập quốc tế mạnh hơn, thì việc ra sức học tập để thấm nhuần, phát huy cao độ tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong hoạt động báo chí ở thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 là một yêu cầu rất cấp thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc.

PGS, TS. Bùi Trung Hưng