Món óc khỉ của Từ Hy Thái hậu

Từ khỉ có thể chế biến ra nhiều món ăn khác nhau, nhưng món óc khỉ trong bữa tiệc nổi tiếng của Từ Hy Thái hậu là độc nhất vô nhị chưa từng thấy trong thực đơn của các nhà hàng trên thế giới xưa nay.

 Năm 1873, tình hình triều đình Mãn Thanh trở nên nguy ngập. Bên ngoài, 8 nước Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Đức, Ý, Hà Lan, Bồ Đào Nha cùng liên minh đánh Mãn Thanh, đặc biệt lực lượng hải quân Anh - Pháp tấn công dữ dội vào nhiều cửa biển, uy hiếp kinh đô. Bên trong, khởi nghĩa Thái Bình thiên quốc của nông dân miền Nam tiếp tục lan rộng, làm lung lay chính quyền. Trong bối cảnh đó, là một nhà chính trị tài giỏi, quyết đoán và linh động, Thái hậu Từ Hy, người đứng đầu triều đình Mãn Thanh, thấy rằng trước hết phải tạm hòa hoãn với các nước bằng chính sách ngoại giao mềm dẻo. Thái thú Lý Hồng Chương được trao sứ mệnh thương lượng với những sứ thần phương Tây mà mở đầu là một bữa tiệc được tổ chức vào Tết Nguyên đán năm 1874 tại cung Duy An.

Bạch hầu, loài khỉ được Thái hậu Từ Hy sử dụng làm món óc khỉ đãi khách năm nào

Bữa tiệc quan trọng này do Từ Hy khởi xướng. Khách dự có 400 người gồm 212 vị trong phái đoàn 8 nước phương Tây và 188 công thần triều Thanh. Tiệc được mở vào đúng giao thừa và kéo dài suốt 7 ngày đêm. Triều đình phải chuẩn bị từ trước 11 tháng 6 ngày, tiêu tốn 98 triệu hoa viên (tương đương 347.000 lạng vàng), 1.750 người phục dịch! Từ rằm tháng hai 1873, mỗi tỉnh được lệnh cử 10 đầu bếp xuất sắc nhất về kinh đô hội ý thực đơn và sau gần 2 tháng luận bàn, họ thống nhất thực đơn gồm 140 món, trong đó có 7 món đặc biệt. Mỗi ngày đêm, khách ăn 19 món và 1 món đặc biệt. Hôm cuối cùng và trọng đại nhất, khách được thưởng thức món đặc biệt là óc khỉ, được chế biến rất công phu.

Gần núi Thiên Hoa vùng Sơn Đông có rừng lê quý (gọi là lê ngọc căn), quả chữa được bệnh cam, thận, nhiệt uất, ho kinh niên. Nhờ ăn lê, loài khỉ lông trắng (bạch hầu) ở đây có thịt thơm ngon, óc rất bổ, đặc trị các chứng tê liệt. Để làm món óc khỉ, người ta tìm bắt 80 con khỉ non, đem về nuôi bằng thức ăn chọn lọc và tắm rửa sạch sẽ hàng ngày. Lúc đem ra đãi khách thì khỉ vừa đến tuổi trưởng thành và chuẩn bị thay lông. Trước hôm khai tiệc, khỉ được tắm bằng dầu thơm và uống một loại dược liệu để các chất bổ trong cơ thể tập trung dồn lên não. Mỗi con được nhốt trong một cái lồng kín (trông giống cái trống nhỏ), khép mở dễ dàng, phía trên khoét lỗ vừa đủ cho đầu khỉ ló lên. Lồng có gông đặc biệt khiến khỉ không thể nhúc nhích. Để giảm vẻ dã man, Từ Hy cho đặt tên khỉ bằng tên của các gian thần, nghịch tặc, dâm nữ nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc, như: Tần Cối, Mao Diên Thọ, Bao Tự, Đắt Kỷ... và coi cái chết của chúng là cần thiết và xứng đáng.

Khai tiệc, lồng chứa khỉ được dọn ra (mỗi lồng cho 5 thực khách). Thái thú Lý Hồng Chương trình bày xong ý nghĩa món ăn, Thái hậu Từ Hy gõ khánh, người phục vụ liền cầm chày ngà giáng xuống đầu khỉ, động tác này đã được luyện tập thành thục đến nỗi khỉ chết ngay, không kịp kêu. Sau đó, người phục dịch lấy kéo bạc cắt miếng da, dùng đũa bạch ngọc gắp bỏ xương sọ, rồi rưới nước sâm nóng lên phần óc khỉ cho chín tái và quan khách sẽ dùng muỗng bạc nạm vàng múc óc khỉ ra mà ăn!

YÊN HÒA