Xa xưa khu vực ngã ba Lò Chén, phường Chánh Nghĩa, TP.Thủ Dầu Một được xem là thủ phủ của các lò gốm. Thế nhưng hiện nay, số lượng các gia đình làm gốm đã giảm mạnh, một số cơ sở làm gốm lớn đã bị “xóa sổ”. Yêu nghề, gắn bó với nghề những lò gốm còn lại đang thay đổi, làm những sản phẩm đáp ứng thị hiếu để tồn tại.
Gia đình chú Lý Thành chuyển từ nghề làm chén sang làm tượng Phật
Nhắc lại chuyện xưa
Đến thăm khu lò gốm vào sáng đầu tuần, khu lò gốm nhộn nhịp xưa nay nhường chỗ cho khung cảnh yên ả vắng lặng. Ghé vào một lò gốm tôi gặp 2 vợ chồng đang trộn nhào một đống đất sét dẻo quánh, mịn màng. Trò chuyện cùng chú Lý Thổ, người thợ làm gốm hơn 23 năm, chú cho biết: “Đất sét đã được lọc kỹ nhiều lần, bây giờ ủ trộn để ngày mai xoay ra bình hoa”. Nhẹ nhàng, chú bốc một khối đất lớn đặt lên bàn xoay, chỉ chừng vài phút sau những chiếc bình hoa bằng đất thô hiện ra với nhiều kiểu dáng. Chú Thổ kể, trước đây gia đình có 5 người làm thợ. Nay các con đi làm công ty chỉ còn 2 vợ chồng làm kiếm thu nhập lo cho gia đình.
Chia tay chú Lý Thổ, chúng tôi đến với gia đình chú Lý Thành chuyên làm tượng Phật Bà Quan Âm, Phật Di Lặc, khung cảnh nhộn nhịp ngày xưa nay chỉ còn vài người làm nghề. Chú Lý Thành trầm ngâm kể, trước đây cơ sở của chú có hơn 20 thợ nay chỉ còn 4 người. 20 năm theo nghề, nhiều lúc chú cũng muốn bỏ nghề để chuyển đổi công việc khác nhưng tuổi cao, sức yếu với lại trước giờ gắn bó với đất nên không biết làm gì. Làm nghề này biết rằng lời không bao nhiêu nhưng cũng đủ trang trải cuộc sống của 2 vợ chồng. Thở dài chú nói: “Trước đây, nhờ cái nghề này mà các gia đình trong xóm có nhà cửa, con cái có điều kiện đến trường. Giờ thời buổi khó khăn, địa phương không cho phép làm lò nung sợ ảnh hưởng đến môi trường nên các lò gốm cũng nghỉ bớt”.
Là một người vốn đam mê những giá trị lịch sử sẽ được lưu tryền mãi trong cuộc sống, đam mê với cái nghề đã theo mình suốt hơn 20 năm qua, chú Lý Thành mong sao các làng gốm truyền thống trên quê hương Việt nói chung, của tỉnh Bình Dương nói riêng sẽ được quy hoạch thật chỉn chu, vẫn duy trì được cách làm gốm truyền thống. Qua đó, những người làm nghề gốm yên tâm sáng tạo và chia sẻ cùng thế hệ sau những câu chuyện với cách làm gốm xưa và làng gốm sẽ là một địa chỉ đón khách du lịch phương xa yêu thích gốm đến mua sắm, trải nghiệm.
Đổi mới để trụ vững
Gắn bó, trụ với nghề suốt mấy chục năm, những người làm nghề gốm tại khu vực ngã ba Lò Chén không khuất phục mà cùng nhau đổi mới để cạnh tranh với thị trường. Đến với lò chén hiện nay, họ không đơn thuần là làm chén để sử dụng mà chuyển sang làm chén cạo mủ cao su. Nhiều gia đình làm tượng, lọ hoa đáp ứng cho thị trường. Nhất là dịp gần tết, các cơ sở đang tập trung làm ra sản phẩm để đủ hàng cung ứng cho thị trường. Chú Lý Thổ nói, gia đình chú làm quanh năm nhưng lượng hàng bán ra nhanh nhất vào dịp cuối năm. Gia đình chú chủ yếu làm bình hoa nên tết này lượng khách đến đặt hàng nhiều.
Chuyển hướng từ làm chén sang làm heo đất, sau đó làm tượng, làm các con vật là cách làm mới của bà con khu lò chén. Họ không đơn thuần làm mỗi heo đất với hình dáng cũ nay đã có những chú heo mẫu mã mới. Riêng năm Mậu Tuất 2018, các cơ sở này cũng chuyển sang làm những con chó đẹp, công phu. Bà Nguyễn Ngọc Anh, thương lái đến từ TP.Hồ Chí Minh nói, trước đây, các lò gốm chủ yếu làm chén, heo đất nên khó tìm đầu ra, nay họ đã đổi mới. Mỗi năm họ làm ra một con vật xinh xắn, do đó bà thường xuyên đến đây đặt hàng. Hàng ở đây chủ yếu làm thủ công nên bảo đảm chất lượng và có những điểm nổi bật riêng.
Đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường nhưng các hộ làm gốm vẫn còn trăn trở khi giá đất sét ngày càng cao. Họ rất mong chính quyền địa phương xem xét, hỗ trợ, tạo điều kiện để các gia đình gắn bó với nghề, nhằm lưu giữ lại ngành nghề truyền thống của địa phương.
THIÊN LÝ
Xem thêm bình luận