Quân đội Nhân dân Việt Nam:Từ thuở ban đầu ấy… Kỳ 2

Kỳ 2: “Người trước, súng sau”

>> Kỳ 1: Khởi đầu “cho một tiền đồ vẻ vang...”

 Từ nhiều góc độ tiếp cận khác nhau, nhưng chúng ta có thể khẳng định rằng giá trị lịch sử và hiện thực của bản Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân (VNTTGPQ) luôn có vị trí, vai trò vô cùng quan trọng, quyết định đến việc hình thành và phát triển của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng trong suốt chặng đường 70 năm qua.

Bản viết tay Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân của Chủ tịch Hồ Chí Minh Ảnh: T.L

 Nội dung cơ bản của Chỉ thị được thể hiện trên 3 phương diện chính, đó là: Bản Chỉ thị đã xác lập cơ chế “Đảng lãnh đạo” (đoàn thể), đồng thời khẳng định quân đội mang bản chất của Đảng, bản chất của giai cấp công nhân, đội quân do dân và vì dân; nêu rõ nguyên tắc xây dựng, phương hướng hoạt động là “chính trị trọng hơn quân sự”, “tuyên truyền trọng hơn tác chiến”, “người trước, súng sau” và đây là “đội quân đàn anh”; mong cho chóng có “đội quân đàn em” khác.

Khi Bác đặt tên cho đội quân thuở ban đầu ấy là Đội VNTTGPQ, Người muốn nhấn mạnh vai trò chính trị trọng hơn quân sự, “nó là đội tuyên truyền”. Vì muốn hành động có kết quả thì về quân sự, nguyên tắc chính là nguyên tắc tập trung lực lượng. Cho nên, theo chỉ thị, sẽ chọn lọc trong hàng ngũ những du kích Cao - Bắc - Lạng, số cán bộ và đội viên kiên quyết, hăng hái nhất và sẽ tập trung một phần lớn vũ khí để lập ra đội chủ lực. Vì cuộc kháng chiến của ta là cuộc kháng chiến của toàn dân, cần phải động viên toàn dân, vũ trang toàn dân, cho nên trong khi tập trung lực lượng để lập một đội quân đầu tiên, cần phải duy trì lực lượng vũ trang trong các địa phương cùng phối hợp hành động và giúp đỡ về mọi phương diện. Đội quân chủ lực trái lại có nhiệm vụ dìu dắt cán bộ vũ trang của các địa phương, giúp đỡ huấn luyện, giúp đỡ vũ khí nếu có thể được, làm cho các đội này trưởng thành lên. Đối với các đội vũ trang địa phương, sẽ đưa các cán bộ địa phương về huấn luyện, tung các cán bộ đã huấn luyện đi các địa phương, trao đổi kinh nghiệm, liên lạc thông suốt, phối hợp tác chiến. Về chiến thuật, sẽ vận dụng lối đánh du kích, bí mật, nhanh chóng, tích cực, nay đông mai tây, lai vô ảnh, khứ vô tung. Bác xác định rõ: “Đội VNTTGPQ là đội quân đàn anh, mong cho chóng có những đội quân đàn em khác… Tuy lúc đầu quy mô của nó còn nhỏ, nhưng tiền đồ của nó rất vẻ vang. Nó là khởi điểm của giải phóng quân, nó có thể đi suốt từ Nam chí Bắc, khắp đất nước Việt Nam…”.

Thực tiễn cách mạng đã giúp chúng ta nhận thấy, việc lãnh tụ Hồ Chí Minh ban hành Chỉ thị và sự kiện ra đời của Đội VNTTGPQ là dấu mốc lịch sử trọng đại của dân tộc Việt Nam. Nội dung Chỉ thị thành lập Đội VNTTGPQ là sự kết tinh, kế thừa có tính nhất quán, sáng tạo trong tư tưởng, đường lối, chủ trương xây dựng lực lượng vũ trang (LLVT) cách mạng của Đảng ta từ khi thành lập (3-2- 1930). Chỉ thị tuy ngắn gọn, chỉ 318 chữ, nhưng đây chính là một bản cương lĩnh quân sự của Đảng, trực tiếp góp phần chỉ đạo tiến hành chiến tranh nhân dân, kháng chiến toàn dân, xây dựng LLVT cách mạng, quân đội cách mạng.

 Nhà bia Khu di tích rừng Trần Hưng Đạo, xã Tam Kim, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng nơi thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân Ảnh: C.KHANH

Trong Chỉ thị, lãnh tụ Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Tên Đội VNTTGPQ nghĩa là chính trị trọng hơn quân sự. Nó là đội tuyên truyền”. Chỉ dẫn của Người đã xác định rõ nguyên tắc tổ chức, hoạt động của đội quân chủ lực ngay từ ngày đầu thành lập; nhất là chỉ rõ nguyên tắc lấy “chính trị làm gốc”, giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng đối với quân đội. Những định hướng, chỉ dẫn đó đã đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ cách mạng, khắc phục những biểu hiện nóng vội, chủ quan, phiến diện trong xây dựng LLVT cách mạng và đấu tranh cách mạng thời kỳ cả nước chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

Những chỉ đạo của lãnh tụ Hồ Chí Minh về việc tổ chức Đội VNTTGPQ là những chỉ dẫn trong bản chỉ thị còn đặt nền móng, gợi mở những nguyên tắc xây dựng, tổ chức và hoạt động của đội ngũ cán bộ chính trị trong quân đội, trước hết là thế hệ cán bộ chính trị đầu tiên của quân đội ta. Ở thời điểm đó, việc đặt lên hàng đầu yêu cầu xây dựng về mặt chính trị không chỉ có ý nghĩa bảo đảm cho đội quân chủ lực đầu tiên đi đúng đường lối chính trị của Đảng, mà còn để thực hiện vai trò là lực lượng hạt nhân, nòng cốt phát triển LLVT địa phương vững mạnh về chính trị, trực tiếp góp phần giác ngộ quần chúng, mở rộng phạm vi ảnh hưởng của Đảng, xây dựng cơ sở cách mạng, mở rộng căn cứ địa cách mạng, xây dựng các đội tự vệ, du kích vũ trang, bán vũ trang, các đội tuyên truyền, chuẩn bị cho toàn dân tiến tới tổng khởi nghĩa và trên cơ sở đó phát triển lực lượng của đội quân chủ lực, phát triển những thế hệ cán bộ đầu tiên của quân đội ta.

70 năm đã trôi qua, nhưng Chỉ thị thành lập Đội VNTTGPQ vẫn vẹn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn. Ngày nay, bản Chỉ thị này của Bác vẫn tiếp tục soi rọi cho sự nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại và sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. (Còn tiếp)

CHU NAM HẢI (Trường Đại học Ngô Quyền)